Kelime köklerinden başlayarak kelime oluşturmak ve anlamak için aşamalar şunlardır:
1. Kelime kökünün anlamını ve türünü belirleme
Kelime kökünün anlamını ve türünü belirlemek için, sözlük veya internet gibi kaynaklardan yararlanabilirsiniz. Kelime kökleri genellikle isim veya fiil olarak sınıflandırılır. Örneğin, “tele” kelimesi, “uzak” anlamına gelen bir Yunan köküdür ve isim olarak sınıflandırılır. “Graph” kelimesi ise, “yazmak” anlamına gelen bir Yunan köküdür ve fiil olarak sınıflandırılır.
2. Kelime kökünün türüne göre uygun ekleri seçme
Kelime kökünün türüne göre uygun ekleri seçmek için, eklerin anlamlarını ve işlevlerini bilmek gerekiyor. Ekler, kelimenin türünü, anlamını, işlevini, cinsiyetini, sayısını, zamanını, durumunu vb. belirleyen veya değiştiren bölümlerdir. Örneğin, “-er” eki, bir ismi sıfata dönüştürerek “daha fazla” anlamı katar: “big” (büyük) -> “bigger” (daha büyük). “-ing” eki ise, bir fiili isme dönüştürerek “yapma” anlamı katar: “write” (yazmak) -> “writing” (yazma).
3. Ekleri kelime köküne uygun şekilde uyarlama
Ekleri kelime köküne uygun şekilde uyarlamak için, yazım kurallarına ve ses uyumuna dikkat etmek gerekiyor. Bazı ekler, kelime kökünün son harfini veya hecesini değiştirebilir veya çıkarabilir. Örneğin, “-sion” eki eklenirken, kelime kökünün sonundaki “-t” veya “-te” harfleri çıkarılır: “act” (hareket etmek) -> “action” (hareket). “-able” eki eklenirken ise, kelime kökünün sonundaki sessiz harf tekrarlanır: “forget” (unutmak) -> “forgettable” (unutulabilir).
4. Ekleri kelime köküne uygun sırada ekleme
Ekleri kelime köküne uygun sırada eklemek için, eklerin türlerine ve işlevlerine göre bir sıralama yapmak gerekiyor. Genel olarak, önekler kelime kökünün başına, sonekler ise kelime kökünün sonuna eklenir. Ancak bazen birden fazla sonek eklenebilir. Bu durumda, soneklerin işlevlerine göre bir öncelik sırası vardır. Örneğin, tür belirleyen sonekler (-er, -or, -ist vb.) ilk olarak eklenir. Sonra sayı belirleyen sonekler (-s, -es vb.) eklenir. Son olarak da durum belirleyen sonekler (-ly, -ness vb.) eklenir. Örneğin: “write” (yazmak) -> “writer” (yazar) -> “writers” (yazarlar) -> “writersly” (yazarca).
5. Kelimenin yazım kurallarına uygun olup olmadığını kontrol etme
Kelimenin yazım kurallarına uygun olup olmadığını kontrol etmek için, yazım denetimi araçlarından veya sözlüklerden yararlanabilirsiniz. Bazı kelimelerin yazımı, sesli harflerin uzunluğu veya sessiz harflerin tekrarı gibi nedenlerle beklenenden farklı olabilir. Örneğin: “receive” (almak), “believe” (inanmak), “necessary” (gerekli)."
İngilizce’de En Yaygın Latin ve Yunan Kelime Kökleri ve Ekleri
İngilizce’de birçok kelime, eski Yunanca ve Latince kelimelerden türetilmiştir. Bu kelimelerin anlamlarını anlamak için, kök, önek ve sonek gibi kelime elemanlarını bilmek yararlıdır. Kök, bir kelimenin temel anlamını taşıyan bölümdür. Önek, bir kelimenin başına eklenen ve anlamını değiştiren bölümdür. Sonek ise, bir kelimenin sonuna eklenen ve anlamını veya işlevini belirleyen bölümdür.
Ayni zamanda bunların nasıl kullanıldığını gösteren örnekler ve kısaca özetler,
Örneğin, “telegraph” kelimesi, “uzak” anlamına gelen Yunan kökü “tele” ve “yazmak” anlamına gelen Yunan kökü “graph”ın birleşiminden oluşur. Bu kelime, uzak mesafelere yazı göndermek için kullanılan bir aleti ifade eder. Bu kelimeye “-y” soneki ekleyerek sıfat yapabiliriz: “telegraphy”. Bu sıfat, uzak mesafelere yazı gönderme işini ifade eder.
Aşağıda, İngilizce’de en yaygın Latin ve Yunan köklerinin, öneklerinin ve soneklerinin bazılarını ve bunların nasıl kullanıldığını gösteren örnekleri bulabilirsiniz.
| Kök | Anlam | Örnek |
|---|
| aud | duymak | audio, audible, auditorium |
| bene | iyi | benefit, benevolent, benefactor |
| chron | zaman | chronic, synchronize, chronicle |
| dict | söylemek | dictate, edict, dictionary |
| duc | yönetmek | conduct, produce, educate |
| gen | doğurmak | gene, generate, generous |
| geo | toprak | geography, geology, geometry |
| graph | yazmak | graphic, autograph, biography |
| hydr | su | hydrate, hydrant, hydroelectric |
| log | söz | logic, apology, analogy |
| luc | ışık | lucid, illuminate, translucent |
| manu | el | manual, manicure, manipulate |
| phon | ses | phone, phonetic, microphone |
| photo | ışık | photo, photocopy, photon |
| port | taşımak | transport, portable, report |
| Önek | Anlam | Örnek |
|---|
| anti- | karşıtı | anti-bacterial, anti-dote, anti-thesis |
| bi- | iki | bi-cycle, bi-polar, bi-lingual |
| co- | beraber | co-operate, co-author, co-pilot |
| de- | ayrılma | de-tach, de-compose, de-frost |
| ex- | dışarı | ex-it, ex-pel, ex-hale |
| in- | içeri veya olumsuzluk | in-side, |
Daha fazla bu tur iceriklerime ulasmak icin #ingilizce etiketime goz atiniz.
Eğer bu konuda daha fazla bilgi almak isterseniz, size verdiğim web arama sonuçlarından yararlanabilirsiniz. Bu sonuçlar, İngilizce’de en yaygın Latin ve Yunan köklerini, ekleri ve bunların nasıl kullanıldığını gösteren bazı örnekleri içeriyor. Bu sonuçlara buradan veya buradan ulaşabilirsiniz.
Bu yaziyi hazirlamamdaki olay orgusu: Bing arama motorunun yapay zekasi GPT-4 ile iletisim kurarken kelimelerin once kok sonra ekler halinde geldiginin dikkatimi cekmesi uzerine bunun mantigini sordum ve bunu ingilizce ogreniminde kullanabilir miyim merak ettim, bu maceranin devaminda edindigim bilgilere goz attik.
Yorum Gönder
0 Yorumlar